بام سبز به سطحی از بام ساختمان اطلاق می شود که با خاک و پوشش گیاهی طبیعی فرش شده باشد. در عمل پوشش گیاهی سطح بام سطحی را که از زمین اشغال کرده در بالای طبقات مجددا به طبیعت برمی گرداند. این موضوع شهر را به یک فضای سبز بزرگ تبدیل کرده از معضلات گرمای شدید شهری در تابستان و پدیده وارونگی در زمستان و آلودگی هوا می کاهد. در واقع بام سبز یک سیستم سبک وزن مهندسی ساز است که رشد گیاهان را در بام میسر ساخته و در عین حال در برابر اشعه خورشید،اتلاف انرژی و... از بام محافظت می کند.
مزایای ایجاد بام سبز
• بهبود کیفیت هوا تا 85% ذرات گرد و غبار می تواند تصفیه شود.
• درجه حرارت خنکتر و رطوبت بیشتر از طریق تبخیر طبیعی
• جمع آوری 30 تا 100 درصد بارش سالانه از طریق زهکشی
• بام سبز قابل رویت منظره باصفای زیبایی فراهم می سازد.
• کاهش نیاز به شیوه های مدیریتی فاضلاب
• کاهش هزینه های گرمایشی و سرمایشی
• افزایش طول عمر بام های سنتی که با چمن پوشیده شده اند.
• جانشینی فضای سبز در جایی که اکنون سازه قرار می گیرد.
•
عایق صوتی : بام پوشیده با خاک وگیاهان می تواند عایق صوتی باشدکه توانایی تقلیل آلودگی صوتی به میزان 80 دسی بل را داراست.
• ایجاد سلامت روانی:بام سبز فضاهای طبیعی و زیبایی برای تفریح فراهم می سازد؛ وجود فضای سبز در محل زندگی علاوه بر ایجاد تسکین روحی و سلامت جسمی در انبساط خاطر ساکنین شهرها نقش بسزایی ایفا نمود.
• تولید غذا:یک سبز بام با طراحی خوب می تواند دارای گیاهان وسبزیجات رایج درباغ سنتی باشد .
بام های سبز براساس میزان ضخامت محیط کشت به دو دسته اصلی 1- بام سبز گسترده و 2- بام سبز متمرکز تقسیم بندی می شوند.
گروه بندی:
الف- بام سبز گسترده ب- بام سبز متراکم ج- بام سبز ترکیبی
الف- بام سبز گسترده:
در این نوع سیستم ها از لایه کاشتی به ضخامت 5 الی 15 سانتی متر استفاده می شود و به دلیل سبک بودن غالبا نیازی به اصلاح ساختار بنا نیست و برای ساختمان های موجود مناسب تر است.
مجموع بار وارده به ساختمان در حالت اشباع لایه ی کشت با آب بین 49 تا 98 کیلوگرم بر مترمربع می باشد. این نوع بام سبز نیازمند حداقل سیستم تاسیسات نگهداری و در نتیجه هزینه کمتری است.
بزرگترین محدودیت بام های سبز گسترده تنوع کم گیاهان مناسب برای کشت در آن می باشد چرا که تنها گیاهانی امکان رشد بر روی این نوع بام های سبز را دارند که دارای ریشه های کوتاه باشند و قابلیت رشد در خاک با عمق کم را داشته باشند. از جمله گیاهان مورد استفاده در این نوع بام های سبز می توان به برخی از گونه های گیاه سدوم و برخی گونه های خزه اشاره کرد.
ب- بام سبز متمرکز:
حداقل عمق لایه کشت در این نوع بام سبز 30 سانتی متر می باشد و امکان کاشت هر نوع گیاهی در این نوع بام سبز وجود دارد. این سیستم بام سبز در حالت اشباع با آب باری بین 300 الی 700 کیلوگرم بر متر مربع به سازه بنا اضافه می کند، بر همین اساس باید هنگام طراحی سازه بنا این بار اضافی لحاظ شود.
از مزایای این نوع بام سبز یا روف گاردن می توان به عدم محدودیت در انتخاب نوع گیاه و از معایب آن می توان به هزینه های بالای اجرا و نگهداری و عدم قابلیت اجرا برای ساختمان های موجود بدون تقویت سازه ساختمان اشاره کرد.
ج- بام سبز هیبرید (ترکیبی):
بام سبز هیبرید (ترکیبی): ترکیبی از دو بام گسترده و متمرکز است. دارای فواید دو نوع بام ذکر شده می باشد، اما دارای ظرفیت بار بیشتری است. در عین حال سبز شدن در داخل پانل های گسترده سبک وزنی صورت می گیرد.
نقش سبز بام ها در زندگی
کمبود فضای سبز و رشد شهر نشینی و کمبود زمین وساخت ساختمان های بلند مرتبه ، نیاز به طبیعت و فضای سبز را در زندگی به دست فراموشی سپرده و کیفیت معماری را تا حد پایین تنزل داده است. امروزه بسیاری از ساختمان ها فاقد ارزش های معمارانه و ویزگی های لازم درجهت برآورده ساختن نیاز انسان هستند. نیاز انسان به طبیعت از بارزترین مواردی است که نادیده گرفته می شود که یکی از پیامدهای زندگی امروزی است. بنابراین بایستی بین طبیعت و زندگی ارتباط برقرار کنیم و فضای سبز را وارد زندگی نمائیم پرداختن به سبز بام ، یکی از بزرگترین تحولات زیست محیطی در زندگی است.
لوکوربوزیه و فرانک لویدرایت از پیشگامان احداث سبز بام بوده اند. لوکوربوزیه سبز بام را جبران آسیب به محیط زیست می دانست و یکی از پنج عنصر اصلی معماری او بود. در اواسط دهه 80 گروهای طرفدار محبط زیست معتقد بودند انسان با اتکای بیش از حد به تکنولوژی زیست بوم را در معرض آلودگی ،گرم شدن بیش از حد و نابودی گونه های جانوری و گیاهی قرار داده است.
معماران های تک انتظار داشته اند مشکل تکنولوژی نیست تکنولوژی در کنار و به موازات طبیعت جای دارد. یکی از راهکارهایی که معماران این سبک ارائه داده اند بهره گیری از فضای بام جهت کاشت و زندگی تحت عنوان سبز بام است.کشورهای آسیا ، ژاپن و توکیو از پیشگامان این فناوری هستند. امروزه اکثر کشورهای توسعه یافته در راستای گسترش فناوری بام سبز در جهت استفاده بهینه از منابع انرژی اقدامات زیادی انجام داده اند.